در گفت وگو با سفرگو تشریح شد
نقش پروژه خط ۶ متروی تهران در خشک شدن چشمه ۷ هزار ساله کشور
به گزارش سفرگو، عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه حفر تونل توسعه جنوبی خط ۶ متروی تهران نمونه هایی از پروژه هایی هستند که مشکل جدی هجوم آب به داخل تونل و متعاقب آن اثرات زیست محیطی (خشک شدن یا کاهش آبدهی چشمه ها) و نارضایتی مردم محلی را به دنبال داشته است، اظهار داشت: با تونل حفرشده برای ساخت پروژه مترو و عبور تونل از بخش آهکی مسیر به دلیل نداشتن امکان کنترل آب ورودی به تونل و ورود آب قابل توجه به داخل تونل و پمپاژ مداوم این آب توسط پیمانکار به خارج از تونل پیشبینی می شد که این چشمه در آن زمان اساسا خشک خواهد شد که این پیشبینی به وقوع پیوست.
دکتر جعفر حسن پور در گفتگو با ایسنا، با اشاره به اینکه آبدهی چشمه ها و تغییرات فصلی آن در شرایط طبیعی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آنها نوع چشمه، شرایط هیدروژئولوژیکی و حجم دینامیک مخزن، میزان بارندگی و تغذیه سفره است، اظهار داشت: «چشمه علی» از نظر زمین شناسی، یک چشمه کارستی - گسلی است که مظهر آن در سنگ های آهکی جنوب شرق تهران در منطقه شهر ری قرار گرفته است.
وی افزود: آب خروجی از این چشمه از راه کانال های انحلالی موجود در سنگ های آهکی رهنمون یافته در جنوب شرق تهران تأمین می شود. اصولاً چنین چشمه هایی بسیار حساس بوده و به تغییرات هیدروژئولوژیکی مخزن تأمین کننده آب به سرعت پاسخ می دهند. هرگونه کاهش یا افزایش طبیعی یا غیر طبیعی در تراز آب سفره تغذیه کننده چشمه فورا در مظهر چشمه با کاهش و یا افزایش آبدهی چشمه قابل مشاهده خواهد بود.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با اشاره به اینکه آبدهی «چشمه علی» از سال ۱۳۶۸ توسط دفتر مطالعات سازمان آب منطقه ای تهران به صورت ماهانه اندازه گیری شده است، توضیح داد: این اندازه گیری ها در سالهای قبل از دهه ۵۰ هم به صورت نامرتب انجام شده است. بر طبق این آمارها، تا قبل از ساخت پروژه مترو حداکثر آبدهی «چشمه علی» ۱۸۳ لیتر بر ثانیه (در فروردین سال ۱۳۷۹) و حداقل آن ۱۴ لیتر در ثانیه (در خرداد سال ۱۳۸۸) اندازه گیری شده است. میانگین آبدهی «چشمه علی» در این سال ها حدود ۸۱.۵ لیتر در ثانیه، محاسبه شده است. معمولا بیشترین آبدهی چشمه در اوایل بهار و کمترین آن در اواسط تا اواخر تابستان بوده است. بررسی نمودار آبدهی بلندمدت چشمه نشان میدهد که قبل از آغاز ساخت پروژه توسعه جنوبیِ خط ۶ متروی تهران، به جز در چند سال محدود روند آبدهیِ چشمه نزولی بوده است.
دکتر حسن پور با اشاره به اینکه میتوان با قطعیت اظهار داشت که علت اصلی کم آبی چشمه نسبت به سالهای قبل تر، تغییرات اقلیمی (یعنی کاهش بارندگی ها) در سالهای اخیر و کاهش تغذیه طبیعی سفره آهکی، همرا با افزایش برداشت آب از چاه های اطراف است، اشاره کرد: اما در این بین، نقش تونل حفرشده هم قابل انکار نیست. در حین ساخت پروژه مترو و عبور تونل از بخش آهکی مسیر به سبب نبود امکان کنترل آب ورودی به تونل و ورود آب قابل توجه به داخل تونل و پمپاژ مداوم این آب توسط پیمانکار به خارج از تونل پیشبینی می شد که این چشمه در آن زمان اساسا خشک خواهد شد که این پیشبینی بوقوع پیوست.
وی ادامه داد: در همان زمان پیشبینی شده بود که در صورتیکه پیمانکار پروژه، روش هایی را برای جلوگیری از آب ورودی به تونل به کارگیرد، چشمه فورا به حالت طبیعی خود بازخواهد گشت. با گذر تونل از بخش آهکی و آب بندی نسبی تونل، آبدهی چشمه بعد از مدتی به حالت طبیعی بازگشت.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اشاره کرد: باآنکه پیمانکار تلاش زیادی کرد که با روش های مختلف این بخش از تونل را آب بند کند و در این کار هم تا حدودی موفق بود، اما به سبب نبود موفقیت کامل و وجود جریانی اندک در کف تونل، در ماه های خشک سال(اواسط تا اواخر تابستان) اثر آب جاری در کف تونل بر اثر خشکسالی های کلی اضافه می شود و این سبب می شود سطح آب در سفره آهکی به قدری افت کند که دیگر کانال های کارستی تغذیه کننده چشمه حاوی آب نباشند و چشمه خشک شود.
دکتر حسن پور در پاسخ به این پرسش که آیا میتوان اثرات مخرب حفر تونل بر منابع آب زیرزمینی را پیشبینی یا از بروز آن جلوگیری کرد؟ با اشاره به اینکه در مورد ارزیابی اثرات زیست محیطی تونل ها بر منابع آب مناطق اطراف تونل نظیر چاه ها و قنوات و بخصوص چشمه ها در سالهای قبل هیچ روش پذیرفته شده ای در دنیا وجود نداشت، اظهار داشت: در سالهای اخیر ما با بهره گیری از اطلاعات خوب حاصل از پروژه های تونل سازی در داخل کشور توانستیم مدلی جدید را به نام TIS برای این منظور توسعه دهیم و به جهانیان معرفی نماییم. این مدل با بهره گیری از تجربیات حاصل از پروژه های تونل سازی انجام شده در کشور و پایش رفتار چشمه های اطراف آنها به دست آمده و نتایج آن در مجله معتبر Bulletin of Engineering Geology به چاپ رسیده است.
با مدل جدید ایرانی TIS اثرات مخرب حفر تونل بر منابع آب زیرزمینی قابل پیشبینی است
وی با تکیه بر لزوم استفاده از این مدل در پروژه های تونل سازی کشور به منظور تشخیص فوری چشمه های صدمه پذیر و پیشنهاد راهکارهای مناسب برای جلوگیری بموقع از این صدمه ها، اضافه کرد: پارامترهای اصلی که در ارزیابی رفتار یک چشمه به هنگام تونل سازی مؤثر هستند و در این مدل مورد استفاده قرار گرفته اند شامل میزان آب ورودی تونل که باید با روش مناسب تخمین زده شود، فاصله چشمه تا تونل، خصوصیت های چشمه، ارتباط هیدرولیکی تونل و چشمه و شرایط آبخوان هستند.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اشاره کرد: معیار TIS چشمه های شناسایی شده در اطراف تونل را در ۶ رده مختلف از T-I تا T-VI قرار می دهد. برای چشمه های رده T-I حفر تونل هیچ تأثیری بر کاهش آبدهی چشمه ندارد، اما چشمه هایی که در رده T-VI قرار گیرند، پیشبینی می شود که بر اثر حفر تونل کاملا خشک شوند. نتایج این مدل با میزان اثرپذیری چند چشمه اعتبارسنجی شده است و الان با بهره گیری از این روش میتوان ارزیابی دقیق تری از رفتار چشمه ها و اثرپذیری آنها از پروژه های تونل سازی داشت و پیش از اجرای تونل، تمهیدات و راهکارهای لازم را برای جلوگیری از اثر منفی تونل بر چشمه فراهم نمود.
دکتر حسن پور تصریح کرد: بعد از شناسایی چشمه های صدمه پذیر، مهم ترین راهکار برای جلوگیری از کاهش آبدهی چشمه ها اتخاذ روش های مناسب تونل سازی همچون پیش تزریق دوغاب سیمان و سایر مواد شیمیایی مناسب برای آب بند کردن مقطعی از تونل است که از سنگ های حاوی آب عبور می کند. انتخاب ماشین آلات مناسب حفاری و نوع پوشش مناسب برای تونل همچون راهکارهای اساسی است که در آب بند کردن تونل می توانند بسیار مؤثر باشند.
وی اشاره کرد: «چشمه علی» هم از نظر تاریخی و هم از نظر اجتماعی بسیار حائز اهمیت می باشد و تغییرات آبدهی آن توجه رسانه ها را به خود جلب کرده است. زمانیکه تهران آب لوله کشی نداشت، بخشی از آب چشمه به مصرف شرب اهالی می رسید. الان، باآنکه آب لوله کشی، شهروندان را از چشمه علی بی نیاز کرده است، اما این چشمه تاریخی علاوه بر آبیاری مزارع و باغ ها، بعنوان یک تفرجگاه هنوز نقش مؤثر خویش را ایفا می کند.
«نشست زمین» مهم ترین خطر زیست محیطی حفر تونل هاست
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران در پاسخ به این پرسش که در مورد تونل های شهری کدام مخاطره و اثر زیست محیطی بیشتر از همه اهمیت دارد؟، اضافه کرد: «نشست زمین» از دیگر مشکلات زیست محیطی حفر تونل هاست که بخصوص در محیط های شهری اهمیت دارد و اگر کنترل نشود، امکان دارد به ریزش و حتی تشکیل فروچاله در سطح زمین منجر شود.
دکتر حسن پور اضافه کرد: در محیط های شهری تا حد امکان نباید مسیر حفر تونل در زیر ساختمان های مهم باشد و حتی الامکان مسیر تونل باید به نحوی انتخاب گردد که در زیر ساختمان های حساسی چون آثار باستانی و بافت فرسوده شهرها قرار نگیرد.
وی افزود: پارامترهای مؤثر در نشست زمین شامل شرایط زمین شناسی و ژئوتکنیکی، شرایط آب زیرزمینی، عمق تونل یا میزان روباره، شکل تونل و روش تونل سازی هستند که در وقوع تغییر شکل در جداره تونل و انتقال این تغییر شکل ها به سطح زمین مؤثر هستند. در روش های مکانیزه با بهره گیری از ماشین حفار تمام مقطع و ماشین هایی که مجهز به تکنولوژی حفظ پایداری سینه کار تونل هستند، امکان کنترل جابه جایی ها برقرار است و امروزه از این روش ها در حفاری تونل های شهری مثل متروها استفاده زیادی می شود. مهم ترین عامل برای جلوگیری از نشست زمین، استفاده از روش تونل سازی مناسب، مدیریت خوب در کارگاه و رعایت مسائل فنی حفاری و نصب سیستم های نگهداری بموقع در تونل است.
اهمیت دپوی مناسب مواد باطله حاصل از پروژه های تونل سازی
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با اشاره به اینکه مصالح باطله تونل ها و نحوه ذخیره سازی یا استفاده مجدد از آنها هم یک چالش زیست محیطی است، اشاره کرد: تولید حجم قابل توجه مواد باطله خارج شده از تونل ها از دیگر اثرات منفی زیست محیطی تونل هاست. در پروژه های تونل سازی حجم زیادی مواد باطله تولید می شود که باید در محلی مناسب و به روشی مناسب دپو (ذخیره) شده تا کمترین اثر زیست محیطی را به همراه داشته باشند.
دکتر حسن پور اشاره کرد: بازیافت و استفاده مجدد از این مصالح باطله می تواند در کاهش اثرات منفی زیست محیطی آنها مؤثر باشد. مواد باطله حاصل از حفاری تونل ها در زمینهای سنگی و خاکی تفاوت قابل ملاحظه ای با هم داشته و می توانند در کاربردهای متفاوتی مورد استفاده قرار گیرند.
وی اظهار داشت: در تونل های سنگی، خرده سنگ های تولیدی کاربردهای زیادی در راه اندازی خاکریزها، سدهای خاکی سنگریزه ای، پی ها و احیای زمین دارند. همینطور برای ساخت تونل حجم بتن بالایی مصرف می شود و سنگدانه های تولید شده در هنگام حفاری تونل می توانند منبع بسیار خوبی برای تولید بتن باشند. ازاین رو پیشبینی کیفیت این مصالح برای تولید بتن باید در پروژه های تونل سازی مورد توجه قرار گیرد. هم اکنون در پروژه های خارج کشور حجم زیادی از مواد باطله تولیدی را مورد استفاده مجدد قرار می دهند و ضروریست ما هم در پروژه های داخلی چنین نگاهی داشته باشیم.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با اشاره به اینکه در یک پروژه پژوهشی برای پیشبینی کیفیت مواد باطله خروجی از تونل ها و ارزیابی امکان استفاده از آنها در تولید بتن مصرفی پروژه، یک مدل اولیه پیشنهاد داده ایم، اضافه کرد: این پروژه در چارچوب یک پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران عرضه شده است. در این مدل ۶ عامل شامل لیتولوژی و خصوصیت های فیزیکی و مکانیکی سنگ و میزان یکنواختی آن و ریزساختارها و ناخالصی های موجود در سنگ به اضافه روش حفاری تونل بعنوان پارامترهایی مهم برای ارزیابی کیفیت سنگدانه انتخاب شدند و بعد از وزن دهی به آنها برای محاسبه AQI یا شاخص کیفیت سنگدانه بتن مورد استفاده قرار گرفته اند.
دکتر حسن پور افزود: استفاده از این مدل ارزیابی می تواند در آینده برای تشخیص مصالح مناسب و امکان استفاده از آنها در تونل و در نتیجه برنامه ریزی دقیق تر برای تأمین سنگدانه مورد نیاز بتن مصرفی پروژه مفید بوده و ضمن کاهش هزینه اجرای پروژه، در کاهش اثرات منفی زیست محیطی تونل ها در زمینه مدیریت دفع مواد باطله هم سودمند باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که تونل سازی می تواند اثرات مثبتی هم بر محیط زیست داشته باشد یا خیر؟، اظهار داشت: به صورت کلی، اثرات تونل ها بر محیط زیست به دو دسته قابل تقسیم است؛ دسته اول اثراتی هستند که حین ساخت تونل یا فضاهای زیرزمینی بروز می کند. دسته دوم هم برخی اثراتی هستند که امکان دارد حین بهره برداری از تونل همچنان ادامه پیدا کنند. مسائل زیست محیطی حین اجرا گذرا و محدود به زمان اجرای پروژه بوده و اغلب آنها درصورتیکه استانداردهای لازم در تونل سازی رعایت شود، ادامه دار نخواهند بود. برخی اثرات منفی زیست محیطی در مواقعی که تونل به خوبی اجرا نشده باشد، می توانند تا سال ها حین بهره بردای تونل هم ادامه پیدا کنند. مثلا اگر تونل با روش های مناسب آب بندی نشود، تاثیر تونل بر منابع آب منطقه می تواند دائمی باشد.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، با ابراز خرسندی از اینکه ایجاد به هم ریختگی در چشم اندازهای طبیعی که از آثار مهم زیست محیطی تونل هاست، فقط منحصر به پرتال ها یا دهانه های ورودی و خروجی تونل می شود، اشاره کرد: این مساله اثر چندان مهمی در قیاس با خاکبرداری های حجیم (و حفر ترانشه های بلند) در پروژه های راه سازی ندارد.
تشدید اثرات مخرب با اجرای ترانشه های بلند به جای حفر تونل در راه اندازی راه و راه آهن
دکتر حسن پور اظهار داشت: در بسیاری موارد در پروژه های راه اندازی راه و راه آهن اگر به جای حفر تونل، ترانشه های بلند اجرا شوند، اثرات مخرب تری از این دیدگاه ایجاد می شود. مثال بارز آن «بزرگراه حکیم» است که با راه اندازی یک تونل بزرگراهی از زیر پارک جنگلی چیتگر گذر کرد.
وی ادامه داد: با راه اندازی این تونل به هم ریختگی و قطع درختان به دو پرتال تونل محدود شد. در محیط های شهری با اجرای طرح های زیباسازی اثر این به هم ریختگی ها را میتوان به حداقل رساند. تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک سطحی، تغییر در مورفولوژی زمین از دیگر اثرات مخرب زیست محیطی دستکاری سطح زمین و حفر ترانشه ها است. همینطور تخریب محل عبور و مرور حیوانات از دیگر آثار مخرب حفر ترانشه است که با راه اندازی تونل ها میتوان بر این مشکل غلبه کرد. بنابراین، تونل سازی از این لحاظ برتری های قابل توجهی از دیدگاه محیط زیستی دارد.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، تصریح کرد: مصرف انرژی برای اجرای پروژه تونل سازی و ساخت و ساز تونل نظیر هر پروژه دیگری لازم است و گازهای حاصل از سوخت ماشین آلات تونل سازی به تولید گازهای گلخانه ای و در نتیجه به تشدید پدیده «تغییر اقلیم» منجر می شود. با این وجود، باآنکه تونل ها حین ساخت تا حدودی اثرات سوء زیست محیطی دارند، اما بعد از بهره برداری اثرات مثبت آنها در کاهش مصرف سوخت و انرژی، در حمل و نقل شهری و برون شهری، خیلی سریع مصرف سوخت و انرژی برای راه اندازی تونل را جبران می کند.
دکتر حسن پور با اشاره به اینکه تونل ها انواع مختلفی دارند و با روش های مختلفی حفر می شوند، افزود: تونل های بلند از نوع کوهستانی به طور عمده در بیرون شهر واقع هستند که معمولا کاربری انتقال آب و حمل و نقل جاده ای و ریلی دارند. طول این تونل ها از ۲ - ۳ کیلومتر تا بیشتر از ۵۰ کیلومتر متغیر است. دسته دوم تونل هایی هستند که در شهرها اجرا می شوند و به طور عمده برای ایجاد خطوط مترو هستند. طول این تونل ها هم متغیر بوده و امکان دارد به بالای ۴۰ کیلومتر هم برسند.
وی ادامه داد: در دسته اول، اغلب تونل ها در محیط های سنگی و در دسته دوم، تونل ها اغلب در محیط های آبرفتی و زمین نرم راه اندازی می شوند که هر یک مسائل زیست محیطی مخصوص به خویش را دارند. مهم ترین اثر زیست محیطی برای دسته اول تونل ها، امکان اثرگذاری بر منابع آب مناطق نزدیک تونل و برای دسته دوم، امکان نشست زمین بالای تونل و ایجاد فروچاله های ناشی از ریزش و ناپایداری های داخل تونل است.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اشاره کرد: علاوه بر دو مورد فوق، میتوان به موارد مختلف دیگری از اثرات زیست محیطی تونل ها اشاره نمود که پرداختن به آن شرح مفصل می خواهد.
ارتعاشات و لرزش ها بر اثر کارهای مختلف تونل سازی آزاردهنده برای مردم و ساکنان منطقه
دکتر حسن پور، اشاره کرد: همچون ارتعاشات و لرزش هایی که بر اثر کارهای مختلف تونل سازی ایجاد و از راه زمین و هوا منتقل شده و آزار و اذیت مردم و ساکنان منطقه و در حالت بحرانی صدمه به ساختمان های اطراف را به دنبال دارد، ایجاد سر و صدا بر اثر رفت وآمد ماشین آلات، آلودگی هوا بر اثر تولید گرد و خاک و سوخت ناقص ماشین آلات تونل سازی، دست خوردگی در محیط طبیعی که به تخریب چشم اندازهای طبیعی منتهی می شود و میتوان به مواردی چون تولید حجم زیادی از مصالح باطله و تولید برخی مواد زائد حین تونل سازی اشاره نمود.
وی اظهار داشت: این مواد زائد که امکان دارد سمی و مضر باشند، در صورت راهیابی به آب های سطحی و زیرزمینی می توانند اثرات جدی زیست محیطی را ایجاد کنند. به صورت مثال مبحث آزاد شدن انواع ترکیبات نیترات و نیتریت در حین انفجار و همینطور احتمال وجود ترکیبات سمی و سرطان زا در ملات و سوسپانسیون های تزریق و ورود آنها به آب های داخل تونل، بسیار جدی است.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اشاره کرد: این مواد ابتدا وارد آب داخل تونل، سپس آب سطحی و در نهایت آب زیرزمینی می شوند. این آب ها نباید بدون کنترل وارد منابع آب طبیعی شوند و تصفیه آنها قبل از ورود به طبیعت حتما باید در دستور کار طراحان و مجریان پروژه های تونل سازی قرار گیرد. ورود این آب ها بخصوص در محیط های کارستی در اکوسیستم این محیط ها بسیار تأثیرگذار است و سبب از میان رفتن این اکوسیستم ها می شود.
تأثیر منفی حفر تونل های عمیق کوهستانی بر منابع آب های زیرزمینی
دکتر حسن پور با اشاره به اینکه از مهم ترین اثرات زیست محیطی حفر برخی تونل های بلند و عمیق در مناطق کوهستانی، تاثیر منفی آنها بر منابع آب های زیرزمینی است، توضیح داد: اثر تونل سازی بر روی منابع آب منطقه مهم ترین اثر منفی زیست محیطی و اجتماعی در پروژه های تونل سازی است. ورود آب زیاد به داخل تونل تاثیر بسیاری بر روی وضعیت هیدروژئولوژیکی آبخوان های مسیر تونل دارد که خود اثرات مستقیم و غیرمستقیم مختلفی را به دنبال دارد. مهم ترین اثر مستقیم آن اثر منفی بر منابع آب موجود در منطقه همچون افت سطح آب چاه ها و کاهش آبدهی قنوات و چشمه های اطراف است، به نحوی که می تواند به خشک شدن و از میان رفتن منابع آب نزدیک تونل هم منتهی شود.
وی اشاره کرد: اغلب تونل هایی که در محیط های کربناته کارستی(سنگ هایی از جنس آهک که پتانسیل زیادی برای انحلال دارند) حفر می شوند، با حجم زیادی از آب ورودی به تونل مواجه می شوند که این مساله اثرات مخرب قابل توجهی بر آبخوان آهکی دارد. در کشور ما، در مناطق کوهستانی زاگرس و البرز که شامل وسعت قابل توجهی از تشکیلات کربناته(سنگ های آهکی) با پتانسیل تشکیل کارست(حفرات انحلالی) هستند، مثال های زیادی از ورود آب غیرقابل کنترل به تونل های حفر شده وجود دارد. قطعه دوم تونل انتقال آب زاگرس یا نوسود، تونل انتقال آب قمرود، تونل انتقال آب کوهرنگ، تونل انتقال آب سبزکوه، تونل انتقال آب کرمان و تونل توسعه جنوبی خط ۶ متروی تهران نمونه هایی از پروژه هایی هستند که مشکل جدی هجوم آب به داخل تونل و متعاقب آن اثرات زیست محیطی (خشک شدن یا کاهش آبدهی چشمه ها) و نارضایتی مردم محلی را به دنبال داشتند.
عضو هیات علمی دانشکده زمین شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران، اضافه کرد: درصورتیکه در محیط های کارستی، تونلی بدون رعایت مسائل در ارتباط با آب بندی اجرا شود، آب های زیرزمینی اطراف به داخل تونل زهکش می شوند و سبب افت سطح آب منطقه می شوند که ضمن اثر مستقیم بر آبدهی چشمه ها و چاه ها، اثرات غیرمستقیمی مانند تغییر در خواص فیزیکی و شیمیایی خاک های سطحی و کاهش رشد گیاهان و پوشش گیاهی منطقه را هم به دنبال دارد. وقتی آب زیرزمینی آغاز به زهکش به داخل تونل می کند، جهت حرکت آب زیرزمینی تغییر می کند. همینطور گرادیان هیدرولیکی و سرعت جریان آب افزایش می یابد. این تغییرات بر روی کیفیت شیمیایی هیدروژئوشیمی آب هم تأثیرگذار است. کاهش فشار آبخوان و تغییر در اندرکنش آب و سنگ عواملی هستند که تعادل ژئوشیمیایی آبخوان را به هم زده و کنترل کننده شیمی آب هستند.
دکتر حسن پور اشاره کرد: با افت سطح آب زیرزمینی، رطوبت خاک کم می شود که خود به بر هم خوردن تعادل و تنوع میکروبی، کاهش غلظت CO۲ و در نتیجه تغییر در خواص شیمیایی و ساختار خاک، افزایش دانسیته خاک، افزایش ریزدانه در خاک و مهاجرت مواد مغذی به عمق بیشتر منجر می شود و در مجموع کیفیت خاک کاهش پیدا می کند. این پدیده بر روی فرایند فیزیولوژی گیاه و رشد آن تاثیر می گذارد، بدین ترتیب که وقتی سطح آب افت می کند، ریشه گیاه دسترسی کمتری به آب خواهد داشت و برای جبران این مساله روزنه های داخل گیاه تنگ تر می شود و رشد گیاه تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش پیدا می کند. این مساله سبب می شود در بلند مدت پوشش گیاهی روی سطح زمین دستخوش تغییر شده و از تراکم آن کاسته شود.
به گزارش سفرگو به نقل از ایسنا، چندی قبل رسانه ها از خشک شدن چشمه هفت هزار ساله شهر ری (چشمه علی) اطلاع داده بودند که خیلی از کارشناسان حفر تونل توسعه جنوبی خط ۶ متروی تهران را یکی از دلایل این عارضه برشمردند و افزودند البته دانشمندان ایرانی با بهره گیری از اطلاعات خوب حاصل از پروژه های تونل سازی در داخل کشور توانسته اند مدلی جدید را به نام TIS برای این منظور توسعه دهند و به جهانیان معرفی کنند که به واسطه آن میتوان وقوع چنین اثرات مخربی را پیش بینی نمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب