گزارش مهر از وضعیت تپه حصار دامغان؛
هفت هزار سال تمدن زیر پای گوسفندان، بیل کشاورزان و ریل قطار
سفرگو: تپه حصار دامغان با 7 هزار سال تمدن هر آن چه بلا می توانسته در طول سال ها بر سر یک محوطه تاریخی بیاید از چرای دام تا خط راه آهن را به خود دیده است.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ تپه حصار واقع در حاشیه جنوبی شهر دامغان برای اولین بار توسط اریخ اشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفت. بر اثر این کاوش ها روشن شد که این محوطه باستانی دارای سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ است. در سال ۱۳۵۵ هیئتی از باستان شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز دیرینه شناسی ایران کاوش هایی در تپه حصار انجام دادند، هدف از این کاوش ها بازبینی مواد به دست آمده و دوره بندی فرهنگی توسط اشمیت بود. بر اثر این کاوش ها روشن شد که تپه حصار در هزاره های چهارم و سوم پیش از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران بوده است. در سال ۱۳۷۳ تپه حصار برای سومین بار مورد کاوش قرار گرفت. در آن سال قرار بود خط دوم راه آهن تهران- مشهد که در زمان پهلوی اول در دل تپه حصار به وجود آمده بود ساخته شود این کاوش ها به سرپرستی احسان یغمایی، نتایجی قابل توجه در برداشت همچون کشف شماری گل نبشته به خط میخی بابلی قدیم که هنوز خوانده نشده است. این گل نبشته ها که قدمت آنها به حدود ۲۲۰۰- ۲۰۰۰ ق. م برمی گردد، شاهد بسیار خوبی بر وجود مبادلات فرهنگی بین تمدن های بین النهرین و فلات ایران است که جزییات آن هنوز روشن نیست. برمبنای یافته های به دست آمده، تاریخ قدیمی ترین لایه های تپه حصار به اواسط هزاره پنجم پیش از میلاد بازمی گردد. استقرار در تپه حصار ظاهراً تا حدود ۱۷۰۰ پیش از میلاد بطور پیوسته ادامه داشته است و بعد از آن هیچ وقت مورد سکونت قرار نگرفت. علیرغم این در دوره ساسانی ساختمانی بزرگ دارای گچ بری های زیبا در فاصله حدود ۲۰۰ متری تپه حصار ساخته شد. در گمانه زنی های سال ۱۳۸۵، بمنظور تعیین محدوده واقعی این محوطه، با کشف گورستانی از عصر آهن (۱۵۰۰ تا ۵۵۰ قبل از میلاد) در غرب تپه حصار مشخص شد که این محوطه، بر خلاف آن چه تصور می شد، بعد از عصر مفرغ نیز مورد سکونتِ اقوامی بوده است. حالا این سایت منحصر به فرد هر روز غروب میزبان گله گوسفندانی است که از میان تپه عبور می کنند. اما فقط گوسفندان نیستند. اینجا محل رژه و کورس موتورسواران است. تپه ای خاکی و وسیع که هر ماشین و موتوری از آن رد می شود. گوسفند و موتور و خودروی عبوری از تپه هفت هزار ساله تنها مشکل این سایت باستانی نیست. آن چه فاجعه بار است عبور خط آهنی است که هر چند دقیقه یک رعشه عظیم به دل اسکلت های تاریخی اینجا می اندازد همان ها که انگشت دستشان از خاک بیرون زده بود و با عبور و مرورهای گوناگون دیگر اثری از آنها هم نیست! این سایت باستانی که در سال ۱۳۵۵ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید از نظر هیچ مسئول و وزیری دیده نمی شود چه برسد به مسئولان راه آهن که مسیر تهران مشهد را چند سالی است با عبور از تپه حصار کوتاه کرده اند. حسین خلیل نژاد از فعالان میراث فرهنگی و مدیر عامل خانه تسنیم دامغان است او سال قبل امید داشت که مذاکرات با شرکت راه آهن نتیجه بخش باشد و آنها برای تغییر مسیر راه آهن اقدامی کنند چون رییس جمهور شهید هم موضوع جابه جایی ریل را در مسافرت استانی خود تصویب کرده بود. اما کار تحقیقاتی وزارت راه و شهرسازی و اداره کل میراث فرهنگی استان پس از چندین ماه هنوز هم ابتر مانده است. این مجموعه تاریخی و فرهنگی در میان ۲۱۵ تپه تاریخی و باستانی استان، منحصربه فرد است بنا بر این بسیاری از کنشگران میراث فرهنگی، خبرنگاران و فعالان میراث و راهنمایان گردشگری در کشور و استان سمنان پیگیر وضعیت آن هستند ولی با برگزاری نشست ها، جلسات، راه اندازی کمپین ها و هر اقدام دیگری که از دستشان بر می آمده، هنوز هم نتوانسته اند توجهات را به سمت آن جلب کنند. حالا بسیاری از اتفاقات دیگر هم به جمع مشکلات تپه حصار اضافه شده است کلی بودجه خرج تابلوهای راهنمای آن شد ولی حالا آن تابلوها غیر قابل استفاده هستند و دیگر باید به سختی اطلاعات آنرا خواند. اینجا که از زمان نخستین کاوش در آن همیشه به عنوان یکی از محوطه های مبنا برای شناسایی فرهنگ های همزمان در فلات مرکزی ایران مورد استناد باستان شناسان بوده است، یک کانکس برای سرویس بهداشتی بازدیدکنندگان ندارد چه برسد به موزه ای که برای آن بودجه هم گرفتند و نساختند. اینجا اگر کسی پایش به زمین خاکی گیر کند کسی پیدا نمی شود به دادش برسد چون هیچ مرکز اطلاع رسانی ندارد. ساختمانی در نزدیکی آن قرار دارد که زمانی قرار بود سایت پژوهشی برای این محوطه باشد ولی از سال ۱۳۹۶ در آن به روی کسی باز نشده تا چندین میلیارد هزینه به ساختمانی بلااستفاده تبدیل گردد. چند سال پیش حسین خواجه بیدختی مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان از ایجاد سایت موزه ای برای تپه حصار آگاهی داده و گفته بود در این سایت موزه اشیای قدیمی کشف شده از منطقه به معرض نمایش گذاشته می شود اما این اقدام هم بی نتیجه ماند. زمینهای کشاورزی در اطراف تپه حصار کم کم به کاخ ساسانی این مجموعه ورود پیدا می کنند و چند سال بعد هم حتما مالک آن خواهند شد چون اینجا نه فنس کشی دارد نه حفاظ و مانعی. بنا بر این حفاران بدون مجوز هر زمان فرصت پیدا می کنند سوراخی در قلب تاریخ این محوطه باستانی باز می کنند.
منبع: safargoo.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب