سنگ نوشته هایی که زمان را جاودانه کردند روایت ماده تاریخ در تخت فولاد اصفهان
سفرگو: تخت فولاد اصفهان به عنوان موزه ای تاریخی، صدها ماده تاریخ را بر سنگ های قبور و وقف نامه های خود جاودانه کرده که یادگار فرهنگ هنری و ادبی گذشتگان است.
به گزارش سفرگو به نقل از مهر، تخت فولاد اصفهان، آرامستانی کهن و میراثی ماندگار از تاریخ و فرهنگ ایران زمین، یکی از مهم ترین گنجینه های تاریخی در ثبت «ماده تاریخ» است. ماده تاریخ ها، که با بهره گیری از ظرافت ادبی و هنر حساب ابجد، وقایع مهم را به روشی هنرمندانه ثبت کرده اند، حالا بعد از قرن ها، بر پیکره سنگ های تخت فولاد جلوه گر شده و زبان گویای تاریخ اند.
به گفته خیلی از محققان، تخت فولاد در کنار عظمت معماری و آثار عرفانی خود، از نظر تعداد و کیفیت ماده تاریخ، در بین بخش های مختلف شهر تاریخی اصفهان، بی نظیر است. این ماده تاریخ ها بر سنگ قبرها، وقف نامه ها و بناهای مختلف حک شده اند و همچنان قسمتی از حافظه تاریخی این شهر کهن را روایت می کنند.
میراثی ادبی برای ثبت تاریخ
در گفتگویی که خبرنگار مهر با علیرضا ضیایی، تاریخ نگار و پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی انجام داده است، وی با اشاره به جایگاه ماده تاریخ در فرهنگ ایرانی اظهار داشت: گذشتگان ما برای ثبت وقایع مهم، از هنر ادبیات بهره می گرفتند و به کمک حساب ابجد، عددها را در قالب کلمات معنادار و موزون جاودانه می کردند. این ترکیب زیبا از شعر و ریاضیات، هم ابزاری برای ثبت تاریخ بود و هم یادآوری حوادث را برای آیندگان آسان می کرد.
وی در ادامه اضافه کرد: ماده تاریخ تنها به عنوان یک ابزار ثبت تاریخ نبود، بلکه نشان دهنده ذوق و هنر شاعران و خطاطانی است که توانستند روح عددهای بی جان را در آغوش شعر، جاندار و زیبا کنند. این میراث باارزش را می توان به وضوح در تخت فولاد اصفهان مشاهده کرد؛ آرامستانی که گویی هزاران صفحه از تاریخ در دل سنگ های آن نگاشته شده است.
تخت فولاد؛ گنجینه ای بی نظیر از ماده تاریخ
این تاریخ نگار با تکیه بر اهمیت تخت فولاد در حفظ این میراث اضافه کرد: اگر بخواهیم اصفهان را به لحاظ کارکردهای تاریخی و معماری بررسی نماییم، تخت فولاد بالاتر از هر بخش دیگری، شاهد ثبت ماده تاریخ بوده است. سنگ نوشته های روی قبور، کتیبه های بناها و وقف نامه ها، نمونه های درخشانی از این هنر را در خود جای داده اند.
وی با اشاره به تغییرات گسترده ای که در طول تاریخ در این مجموعه بوجود آمده است، اظهار داشت: متأسفانه خیلی از مواد التواریخ بر اثر گذر زمان یا تغییرات در تخت فولاد از بین رفته اند، اما هنوز صدها نمونه باارزش باقی مانده که هریک از آنها دربردارنده پیامی تاریخی، عرفانی یا هنری است. تعدادی از این ماده تاریخ ها چنان با ظرافت و زیبایی نگاشته شده اند که خواندن آنها انسان را به وجد می آورد.
برترین ماده تاریخ های تخت فولاد
در میان نمونه های گوناگون ماده تاریخ که در تخت فولاد ثبت شده، تعدادی از آنها از نظر محتوا و ادبیات جایگاه ویژه ای دارند. ضیایی در این خصوص اظهار داشت:
برای مثال ماده تاریخ های زیر همچون آثار شاخص این مجموعه هستند:
«عنقا به قاف قرب احد برد آشیان»
«هما شد بال زن در سایة عرش» (سیّد محمّد بقا)
«به معراج قرب احد رفت احمد» (خطیب)
«قربانی دوست کرد جان اسمعیل» (طرب)
«ای وای که اشتها نداریم دگر» (خرّم)
«توقف العلم من فقد لباقره» (نیّر)
«تعطل العلم من فقدان باقره» (افسر)
«العلم قدمات من فقدان باقره» (نیر)
«غیاب الکوکب الدری به تاریخ» (جابری) ”
هر یک از این عبارات، نه فقط یادآور سال و زمان یک واقعه هستند، بلکه با بهره بردن از مضامین عرفانی و مذهبی، پیام های اخلاقی و معنوی را نیز در خود نهفته دارند.
برگزاری ویژه برنامه گنجواره پانزدهم در تخت فولاد
در همین راستا و بمنظور معرفی بیشتر این میراث ارزشمند، ویژه برنامه «گنجواره پانزدهم» با محوریت «دیدنی ها و شنیدنی های تخت فولاد و ماده تاریخ» انجام خواهد شد.
این برنامه در روز جمعه ۲۳ آذرماه از ساعت ۹ بامداد شروع می شود و علاقه مندان می توانند با حضور در این رویداد، از نزدیک با تاریخچه تخت فولاد و نمونه های برجسته ماده تاریخ در این مجموعه آشنا گردند.
تخت فولاد اصفهان را می توان «کتابخانه ای سنگی از تاریخ و هنر» دانست که ماده تاریخ ها به عنوان صفحات درخشان آن، وقایع مهم گذشته را برای آیندگان به یادگار گذاشته اند. این ترکیب اعجاب انگیز از ادب، هنر و حساب، نشان دهنده درایت و ذوق گذشتگان است که تاریخ را نه در قالب اعداد سرد و بی روح، بلکه در کلماتی پرمفهوم و موزون جاودانه کرده اند. حالا این میراث با برنامه هایی نظیر گنجواره پانزدهم، فرصتی باردیگر برای معرفی و توجه به این گنجینه باارزش فراهم نموده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب