در نشست بازآفرینی پایدار بافت شهری بررسی شد؛
روند تکامل شهرسازی ایران سه گردشگاه تمدنی در ۶۰۰۰ سال تاریخ شهری
سفرگو: نشست فیروزه با موضوع بنیان های شهر و شهرسازی تاریخی در ایران اساتید برجسته ای چون احمد سعیدنیا، محمود محمدی و شهریار ناسخیان به تحلیل روند تکاملی شهرسازی ایران پرداختند.
به گزارش سفرگو به نقل از مهر، هفتاد و چهارمین نشست بازآفرینی پایدار بافت شهری با عنوان «بنیان های شهر و شهرسازی تاریخی در ایران» امروز پنج شنبه برگزار گردید. این نشست با حضور چهره های علمی برجسته نظیر احمد سعیدنیا، استاد پیشکسوت شهرسازی دانشگاه تهران، محمود محمدی و شهریار ناسخیان از دانشگاه هنر اصفهان، به تحلیل تاریخی و تمدنی شهرسازی ایران پرداخت.
شهرسازی، انقلاب تمدنی در تاریخ بشر
در ابتدای نشست، احمد سعیدنیا با تاکید بر اهمیت شهرنشینی در تمدن بشری اظهار نمود: شهرسازی علم و دانشی حیاتی می باشد که ارتباطات انسانی، فکری و فرهنگی را شکل می دهد. تاریخ بشر نشان داده است که روزبه روز بر جمعیت شهرنشین افزوده شده است و میزان تمدن یک کشور هم بر مبنای نسبت شهرنشینی آن سنجیده می شود.
وی اضافه کرد: شهر، کارگاه تمدن است. پیدایش شهرها به علت مازاد تولید غذایی بوده است که به مردم اجازه داد به فعالیتهای غیرکشاورزی بپردازند. این تحول، انقلابی در تاریخ بشر به شمار می آید و تحت عنوان «انقلاب شهرنشینی» شناخته می شود.
پیشینه شش هزارساله شهرنشینی در ایران
استاد پیشکسوت شهرسازی دانشگاه تهران ضمن اشاره به سابقه تمدنی ایران اظهار داشت: ایران با بیشتر از شش هزار سال تاریخ شهرنشینی، یکی از قدیمی ترین تمدن های شهری جهان است. اما به جای افتخار به این تاریخ، باید به یک «غرور تمدنی» دست پیدا نماییم. داستان ۵۵۰۰ سال تاریخ شهرنشینی ایران نشان داده است که تمدن ما بر پایه شهرنشینی شکل گرفته است.
سه گردشگاه تمدنی در شهرسازی ایران
وی در ادامه به سه گردشگاه تمدنی در تاریخ شهرسازی ایران اشاره نمود و توضیح داد:
۱. شکل گیری دژها در دوران مادها:
سعیدنیا اظهار نمود: با ورود آریایی ها به ایران و تغییرات اقلیمی ۳۵۰۰ سال پیش، شهرها به علت خشکسالی تخریب و به روستا تبدیل شدند. در دوران مادها، برای مقابله با تهدیدات خارجی، شهرها به دژهای مستحکم تبدیل شدند. شهرهایی مانند «شهر سوخته» پیش از این دوران بدون دژ بودند، اما بعدها دژهای نظامی مانند «هفت دژ» در دوران مادها شکل گرفتند.
۲. ورود اسلام و تغییر ساختار شهری:
وی ضمن اشاره به دوره اسلامی اظهار داشت: ورود اسلام به ایران در دوران خلیفه دوم و بعد از آن، تغییرات کالبدی و اجتماعی شهرها را رقم زد. در این دوره، به علت سبک زندگی عشایری اعراب، شهرها از دژهای مستحکم به بازارمحور تبدیل شدند. این تغییر به تدریج شکل گرفت و شهرهایی مانند «یهودیه» در اصفهان نمونه ای از این ساختار جدید هستند.
۳. دوران مدرنیته و مشروطه:
استاد پیشکسوت شهرسازی دانشگاه تهران دوران سوم را با ظهور مشروطه معرفی نمود و اظهار داشت: مدرنیته در ایران از بازارها شروع شد. بازاریان با تشکیل حکومت مشروطه، خواهان قانون مندی و تغییر ساختار شهرها شدند. در این دوره، گسترش شهرنشینی، زیرساخت های مدرن و مشارکت اجتماعی رشد کرد و شهرها از پوسته سنتی خود خارج شدند.
صفویه؛ رنسانس شهرسازی ایران
وی ضمن اشاره به دوره صفوی بیان نمود: در دوران صفویه، اصفهان کانون شهرسازی ایران شد و «میدان نقش جهان» بعنوان نماد معماری شهری ایران ساخته شد. میدان نقش جهان چهار بنیان اصلی شهر ایرانی، یعنی «مردم، بازار، دین و حکومت» را در خود جای داد و محل برگزاری جشن های ملی چون «جشن سده» و «مهرگان» بود.
نقد شهرسازی اسلامی؛ باید با احتیاط سخن گفت
سعیدنیا با انتقاد از اصطلاح شهرسازی اسلامی اظهار نمود: شهر اسلامی وجود ندارد و این مفهوم نوعی تقلیل دین است. شهرها در سرزمین های اسلامی بر مبنای شرایط محلی و اقلیمی متفاوت هستند. بنابراین، نباید با گفتمان تاریخی، مفاهیم جدید و جعلی در شهرسازی ایجاد نماییم.
انحراف در شهرسازی معاصر؛ اقتصاد به جای هویت انسانی
در ادامه این نشست، محمود محمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان، به انحراف شهرسازی معاصر اشاره نمود و اظهار داشت: در بافت های تاریخی شهری، انسان احساس آرامش و پیوند عاطفی دارد، اما در بافت های جدید این احساس از بین رفته است. دلیل این انحراف، «تبدیل شهر به یک کالای اقتصادی» است که ماهیت انسانی شهر را دگرگون کرده است.
وی اضافه کرد: در گذشته، شهر بر مبنای «دین، بازار وحکومت» شکل می گرفت، اما امروز این عناصر از هم جدا افتاده اند. به نظر می آید باید به جای ضوابط غیرکاربردی فعلی، ساختار جدیدی بر مبنای نیازهای خانواده و جمعیت محور طراحی شود.
در پایان، شهریار ناسخیان و قهرمان صمیمی هم دیدگاه های خویش را در رابطه با بنیان های تاریخی و تمدنی شهرسازی در ایران عرضه دادند. این نشست تاکید کرد که بازگشت به هویت شهری تاریخی و توجه به نیازهای انسانی و اجتماعی، راهکار توسعه پایدار شهرها در ایران امروز است.
منبع: سفرگو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب