گزارش سفرگو؛
26 اثر تاریخی ایران جهانی هستند
سفرگو: پس از آن که یونسکو اجلاس میراث جهانی را به تعویق انداخت؛ هنوز زمان مشخصی را برای اجلاس بعدی معین نکرده است. چهار پرونده ایران نیز مانند پرونده های کشورهای دیگر سرنوشتی نامعلوم دارند.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ میراث جهانی یونسکو به مجموعه محلهای فرهنگی یا طبیعی ثبت شده در یونسکو گفته می شود که به تأیید کمیته میراث جهانی می رسد. اماکنی که در این لیست قرار می گیرند بر طبق کنوانسیون پشتیبانی از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام بشریت، فارغ از نژاد و مذهب و ملیت خاص محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری از این آثار هستند.
بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو می توانند آثار تاریخی طبیعی و فرهنگی کشور خودرا نامزد قرارگیری در لیست میراث جهانی معرفی کنند. صیانت از این آثار بعد از ثبت ضمن باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.
ایران در سال ۱۳۵۸ توانست در لیست میراث فرهنگی ملموس نخستین اثر تاریخی خودرا ثبت کند. زیگورات چغازنبیل نخستین اثر بود. در همان سال تخت جمشید و میدان نقش جهان نیز ثبت جهانی شدند.
کشور مصر در آن سال میزبان برگزاری کمیته میراث جهانی شده بود و یونسکو سومین نشست جهانی خودرا برگزار می کرد که ایران نخستین پرونده های خودرا ارائه داد.
یک وقفه ۲۴ ساله در ثبت جهانی آثار ایرانی
ولی باتوجه به تغییرات و وقوع انقلاب در آن زمان و سپس جنگ تحمیلی و سال های بعد از آن؛ روند ثبت جهانی آثار ایران تأخیر داشت تا آنکه بعد از ۲۴ سال چهارمین اثر در بیست و هفتمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در پاریس به ثبت جهانی رسید.
این پرونده متعلق بود به تخت سلیمان به عنوان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در پیش از اسلام خصوصاً در دوره ساسانیان که در سال ۸۲ ارائه شد.
پس از ۲۴ سال تخت سلیمان چهارمین پرونده میراث فرهنگی ایران بود که در اجلاس پاریس به ثبت جهانی رسید
دی ماه سال ۸۲ زلزله مهیب بم در جنوب شرقی استان کرمان رخ داد. بنا بر این در جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو که تیر ماه سال بعد در چین برگزار شده بود، ارگ بم با قید فوریت در لیست میراث جهانی در خطر ثبت گردید. بنا بر این یونسکو و کشورهای دیگر پروژه نجات بخشی آنرا انجام دادند. بدین سبب بم و چشم انداز فرهنگی آن شامل نخلستان ها و قنوات و غیره به عنوان پنجمین اثر در لیست میراث در خطر یونسکو قرار گرافت.
جالب اینجاست که کل بنا دژ بزرگی بود که ارگ را در خود جای داده بود اما از آنجائیکه ارگ بر خرابه ها تسلط دارد؛ حالا کل قلعه را ارگ بم می نامند.
در همان سال ۸۳ ایران پرونده مجموعه سازه های باستانی پاسارگاد را نیز ارائه کرد که با آن موافقت شد. در حقیقت پرونده پاسارگاد تنها آرامگاه کوروش نیست بلکه شامل مجموعه بناهایی همچون آرامگاه، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس و تنگه بلاغی می شود.
پس از آن در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ پرونده های سلطانیه و بیستون ثبت جهانی شدند. این وسط در سال ۲۰۰۷ یک وقفه به وجود آمد اما بعد از آن یعنی در سال ۲۰۱۰ تا کنون ایران هر سال یک تا دو پرونده را در لیست یونسکو به ثبت رسانده است.
در تعدادی از این سال ها بااینکه پرونده های مختلفی ارائه شده اما تعدادی از آنها ریفر شده بود یعنی برگشت خوردند تا اصلاح شوند بنا بر این در آن سال ها تنها یک اثر ثبت شده اند.
در طول این سال ها ایران همیشه اثر تاریخی ارائه کرد ولی دو اثر هم در لیست میراث طبیعی ثبت شدند یکی پرونده بیابان لوت بود که در سال ۲۰۱۶ جهانی شد و دیگری جنگل های هیرکانی است که در سال ۲۰۱۹ به ثبت رسید.
در سال ۲۰۲۰ اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به سبب شیوع ویروس کرونا کنسل شد قرار بود این اجلاس در چین اجرا شود اما در این سال هیچ پرونده ای بررسی نشد.
به همین دلیل بررسی پرونده ها به سال بعد یعنی در سال ۲۰۲۱ موکول شد. در این سال هم چون هنوز تب کرونا فروکش نکرده بود، اجلاس بصورت آنلاین انجام شد و این دفعه از ایران دو پرونده منظر فرهنگی اورامانات و راه آهن سراسری ایران نیز به عنوان ۲۵ و بیست و ششمین اثر فرهنگی ثبت جهانی شدند.
تعویق برگزاری اجلاس به زمانی نامعلوم
از ۲۹ خرداد تا ۹ تیر امسال هم قرار بود چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی در شهر کازان روسیه برگزار شود، اما خیلی از کشور به سبب جنگ کشور روسیه و اوکراین از یونسکو خواستند تا میزبانی نشست را از یونسکو بگیرد از جانب دیگر در سال ۲۰۱۹ روسیه برای یک دوره ۴ ساله ریاست کمیته میراث جهانی را به عهده گرفته بود اما نماینده روسیه در یونسکو با انتشار اطلاعیه ای اعلام نمود: ربی ها در واکنش به عملیات نظامی ویژه روسیه برای صیانت از جمهوری های دونباس، نوعی خصومت دیپلماتیک بی سابقه مقابل کشور ما در پیش گرفته اند که هدف آن محدود ساختن مشارکت های سازنده ای است که همیشه با سازمان یونسکو داریم، همچون در زمینه حفظ و حراست میراث جهانی. بنا بر این یونسکو برگزاری این اجلاس را هم اکنون معلق نگه داشته است.
قرار بود ایران امسال ۵۶ کاروانسرا را تحت عنوان کاروانسرای ایرانی در گستره ای از ۲۴ استان به ثبت برساند. چون ارزیابی میدانی کارشناسان اعزامی یونسکو نیز برای آنها انجام شده و این پرونده در انتظار مطرح شدن در چهل و پنجمین کمیته میراث جهانی است.
جنگل های دیزمار نیز می بایست به پرونده جنگل های هیرکانی افزوده شود. هیرکانی در سال ۹۸ جهانی شده بود. بعد از آن در سال ۹۹ ایران بصورت مشترک با جمهوری آذربایجان در شرف الحاق دو محدوده جنگل های دیزمار از ایران و پارک ملی هیرکان از کشور آذربایجان به پهنه های ثبت شده پیشین جنگل های هیرکانی است. بازدید کارشناسان نیز از این دو محدوده انجام شده است.
اگر چهل و پنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو برگزار شود، ایران چهار پرونده کاروانسراها، جنگل های دیزمار، منظر فرهنگی ماسوله و محور تاریخی و فرهنگی همدان را جهت بررسی عرضه خواهد کرد
پرونده منظر فرهنگی ماسوله و محور فرهنگی و تاریخی همدان نیز به همین سرنوشت گرفتار شده اند. در پرونده ماسوله، محدوده شهر تاریخی، مناظر طبیعی، محوطه های باستانی و تاریخی و قبل از تاریخ پیرامون شهر و در پرونده همدان، محدوده مرکز تاریخی همدان، محوطه باستانی هگمتانه، خیابان ها و پهنه های تاریخی و فرهنگی وابسته به این محدوده در نظر گرفته شده اند.
در صورتی که چهل و پنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو برگزار شود، ایران چهار پرونده کاروانسراهای ایرانی، جنگل های دیزمار،، منظر فرهنگی ماسوله و محور تاریخی و فرهنگی همدان را جهت بررسی عرضه خواهد کرد.
اما هنوز مشخص نیست زمان برگزاری این اجلاس چه وقت خواهد بود ضمن این که شاید در زمان برگزاری اجلاس بعدی، با وجود این که ارزیابان از پرونده ها بازدید میدانی کرده اند، یونسکو تصمیم بگیرد به سبب وقفه پیش امده و احتمال تغییر در پرونده ها، این ارزیابی ها را باردیگر انجام دهد.
منبع: سفرگو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب