عروسی پیرشالیار از دف زنی و شعرخوانی تا ذکر و سماع دراویش
سفرگو: کردستان هرسالە در اواسط زمستان آیینی بە قدمت تاریخ در دل روستای هورامان برگزار می شود، آیینی باستانی و مذهبی کە به پیر شالیار مشهور است.
پیر شالیار پیری از موبدان عبدالقادر گیلانی، شخصیتی اساطیری در فرهنگ مردم هورامان کە بە عنوان نمادی از دانش و عرفان و شفاگری در میان مردم شناختە شدە است.
این مراسم باستانی روز چهارشنبه (۱۰ بهمن) در روستای تاریخی هورامان با برنامەای بە نام "کڵاو ڕۆچنە" شروع و بعد از سە روز اجرا امروز جمعە بە پایان رسید.
مراسم عروسی "پیر شالیار" هر ساله در اواسط زمستان برگزار می شود، این مراسم مصادف با زمانی است که همیشه کوه های اورامان و جاده های منتهی به آن پوشیده از برف است و سختی راه رسیدن به هورامان را دوچندان می کند.
هر چند که سوز سرمای هوای بهمن ماه به استخوان می رسد، اما نه سرما و نه برف و بوران مانع از برگزاری این مراسم باستانی نیست، این مراسم از آنجایی کە این مراسم با اعتقاد و سنت مردم هورامان پیوندی دیرینه دارد و همین طور بە دلیل احترامی کە مردم هورامان برای پیر عرفانی خود قائل هستند، هرسالە برگزار می گردد.
اگر در این فصل سال و به قصد دیدن مراسم باستانی پیر شالیار به هورامان سفر کنید، مردم بسیاری را می بینید که گرد هم جمع شده و بام خانه ها نیز مملو از توریستهایی است که برای دیدن این مراسم به هورامان آمده اند، در آن میان آن چه که نظر همه حاضران را به خود جلب کرده "حلقه رقص دراویش" است.
صدای دف، ذکر و رقص سماع دراویش می آید، دست در دست هم با آن چهره نورانی و ریش و موهای بلند خود در بزم عارفانه ای به ذکر آمده اند و دیدن این تصویر بی ریا و عارفانه نور و روشنی را به قلب گردشگران و مردمی که جهت شرکت در این مراسم آمده اند، ساطع می کند.
این حلقه رقص فقط خاص دراویش نیست، از پیر و جوان تا کودک و نوجوان می توانند دست در دست دراویش به حلقه رقص بپیوندند؛ همین که رقص و پایکوبی بالا می گیرد، دراویش از دسته جدا شده و در وسط جمعیت به سماع مخصوص خود می پردازند، حرکات سریع خم و راست شدنشان، رقص موهایشان و ریش های بلندشان در باد آنان را از جمعیت متمایز می کند و شوری در جمعیت به راه می افتد که گویی محشر کبری به پا شده است.
پیرشالیار کیست؟
داستان پیرشالیار این اسطورە تاریخی هورامان با افسانەهای بسیاری آمیختە است و در طول سالیان دراز، بە یکی از مهم ترین نمادهای فرهنگی و مذهبی این منطقە تبدیل شدە است.
در افسانه های محلی منطقه اورامانات آمده است که شاه بخارا شرط کرده بود که هرکس دخترش را شفا دهد او را به عقد وی درمی آورد.
عموی پادشاه با عده ای از اطرافیان شاه به سوی هورامان می روند تا شابهار خاتون را برای شفا گرفتن نزد پیرشالیار ببرند، در نزدیکی خانه پیرشالیار یک دفعه دختر شاه شنوا می شود و بعد ناگهان دیوی از تنوره ای در آن نزدیکی نعره ای می کشد و بر زمین می افتد و کشته می شود و با کشته شدن دیو زبان دختر شاه هم باز می شود، با شفا یافتن "شابهار خاتون" بر اساس قول پادشاه دختر را به عقد پیرشالیار درمی آورند و جشن عروسی بزرگی برای آن دو برپا می کنند.
مراسم عروسی پیرشالیار کە هر سالە در اواسط زمستان برگزار می شود، نە تنها جشن ازدواج یک زوج کە پیوند انسان با طبیعت و تقدیر است.
برگزاری مراسم پیرشالیار
با فرارسیدن این مراسم، مردم با پوشیدن لباس های محلی رنگارنگ و اجرای مراسم های سنتی، شادمانی خودرا ابراز می کنند، این مراسم بە مدت سە روز بە طول می انجامد و از آیین های ویژەای برخوردارست.
روز اول مراسم
روز اول شروع مراسم پیرشالیار روز پر کاری برای مردم روستا است، بامداد روز اول با قربانی و نذورات مردم اورامان برای پیرشالیار شروع می شود.
قسمتی از گوشت های قربانی در میان مردم روستا تقسیم و از بخش دیگر آن آشی پخته می شود، مخصوص مراسم پیرشالیار که به آن آش (هولوشین و بلغور) گفته می شود؛ که به اعتقاد مردم هورامان خوردن آن متبرک است و از مواد اولیە طبیعی و با روش های سنتی تهیە می شوند.
سپس دراویش و مردم محلی هورامان، با لباس های محلی خاص منطقه هورامان، به دور مقبره پیرشالیار حلقه می زنند.
دف نوازی، ذکر، قصیده خوانی و رقص و سماع عرفانی دراویش در مقابل خانه پیرشالیار از سنت ها و آداب و رسوم های این مراسم است.
روز دوم؛ خلوتی با پیر شالیار
روز دوم مراسم برخلاف روز نخست که مراسمی جمعی و عمومی است، کاملا خصوصی و خلوتی است با پیر شالیار!
دراویش در دومین روز در مقبره پیرشالیار تجمع و به رقص و سماع عرفانی می پردازند و بعد از خلوتی چند با این پیر عرفانی، مراسم در بعدازظهر روز دوم بار دیگر جنبه عمومی به خود می گیرد.
روز سوم
روز سوم و یا روز آخر مراسم، روزی است که مردم بصورت دسته جمعی در محوطه مزار پیرشالیار تجمع به ذکر و دعا می پردازند، همین طور پخت نانی به نام "کولیره مژگه"، شب نشینی در مقبره پیرشالیار و گرداندن کفش چرمی از دیگر سنت های این مراسم باستانی است.
اهمیت مراسم عروسی پیرشالیار
مراسم پیرشالیار بغیر از اینکە با فرهنگ مردم هورامان پیوندی ناگسستنی دارد، سبب حفظ هویت فرهنگی نیز هست، برای اینکه این مراسم، یکی از مهم ترین عوامل حفظ هویت فرهنگی مردم هورامان است.
همین طور این مراسم بە تقویت پیوندهای اجتماعی می انجامد، در این مراسم، مردم از اقوام و طوایف مختلف گرد هم می آیند و پیوندهای اجتماعی خودرا تقویت می کنند.
جذب توریست یکی از اهمیت های برگزاری مراسم عروسی پیرشالیار است، این مراسم باستانی یکی از جاذبه های گردشگری مهم منطقه هورامان است و هر ساله گردشگران زیادی را از سراسر کشور و جهان به خود جذب می کند.
پیام مراسم پیرشالیار
مراسم عروسی پیرشالیار تنها یک مراسم نیست، بلکە حامل پیامی از عشق، زندگی، اتحاد و همبستگی است کە هموارە بە ما یادآور می شود که ریشه های ما در تاریخ و فرهنگ کهن این سرزمین است و باید برای حفظ و پاسداری از آن تلاش نماییم.
مراسم پیرشالیار بە صورت مردمی برگزار می شود
گلان فرزامی، معاون میراث فرهنگی استان کردستان در گفت و گو با ایسنا درباره ی مراسم آیینی «عروسی پیرشالیار» که هر سال در نیمه زمستان برگزار می شود، اظهار داشت: این مراسم بطورکامل مردمی برگزار می گردد و اهالی روستا خودشان تمام تمهیدات ضروری جهت پذیرایی از میهمانان و مدیریت مسائل مختلف همچون اسکان و ترافیک را برعهده دارند. جالب است که حتی میهمانان خارجی نیز برای این مراسم حضور پیدا کرده اند.
فرزامی در ادامە درباب تمهیدات امنیتی و امدادی مراسم اظهار داشت: از آنجائیکه مراسم مردمی است، مردم خودشان مراقبت می کنند، البته هماهنگی های لازم با فرمانداری و بخشداری انجام شده و شوراهای محلی نیز آمادگی کامل دارند. همین طور تیم های امدادی و آمبولانس برای مدیریت شرایط اضطراری در محل هموارە حضور دارند.
معاون میراث فرهنگی استان کردستان بیان کرد: دف نوازی و ذکرخوانی توسط پیروان این مراسم از بخش های جذاب این مراسم بشمار می رود کە فضایی معنوی و دل نشین را به وجود می آورد.
وی ادامە داد: این مراسم در سال ۱۳۹۷ در لیست ملی میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده است.
فرزامی اضافە کرد: مراسم عروسی پیرشالیار فرصتی است برای آشنایی با فرهنگ غنی و مراسم های باستانی منطقه اورامان/هورامان که با حضور مردم و گردشگران از سراسر کشور و حتی نقاط مختلف جهان به یکی از رویدادهای فرهنگی مهم کردستان تبدیل گشته است.
وی اشاره کرد: مراسم «عروسی پیر شالیار» در حقیقت مراسم سالگرد ازدواج یک عارف است که میان مردم ارج و قرب زیادی دارد، برگزاری این مراسم از روزهای پایانی هفته اول بهمن ماه تا پنجشنبه دومین هفته بهمن ادامه دارد و شامل مراسم های مختلفی چون «خَبَر»، «کوته کوته»، رسم «کلاوروچنی»، مراسم «ذبح حیوانات نذری» و طبخ «هلوشین» می شود.
منبع: safargoo.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب