سوگواری کمر به کمر آیین ۴۰۰ ساله
به گزارش سفرگو، آیین «سینه زنی کمر به کمر» در روستای قلعه نو خرقان از دیر باز در دهه اول ماه محرم برگزار می گردد. این آیین که قدمتی ۴۰۰ ساله دارد، با اتحاد و همدلی عزاداران، نمادی از همبستگی و ارادت به امام حسین (ع) است و هر سال شور و هیجان خاصی را در میان اهالی این روستا به نمایش می گذارد.
هانی رستگاران، مسئول ثبت آثار ناملموس استان سمنان و پژوهشگر فرهنگ عامه در رابطه با آیین سوگواری یکی از روستاهای سمنان با نام «عزاداری کمر به کمر، هویت شیعی روستای قلعه نو خرقان» به ایسنا اظهار داشت: فرهنگ هر قوم و ملتی تلفیقی از اعتقادات، باورها، آئین ها و مراسمی است که در طول تاریخ توسط پیشینیان ساخته و پرداخته شده است و طی فرایند جامعه پذیری از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. یکی از آئین های سوگواری و عزاداری در دهه اول ماه محرم در روستای قلعه نو خرقان، سینه زنی کمر به کمر بوده است که یکی از رسوم دیرینه مردم این روستا در دهه اول ماه محرم است که با شماره ۳۰۵۲ در لیست آثار ناملموس ثبت شده است.
او اضافه کرد: همه ساله با آغاز ماه محرم این مراسم با قدمتی دیرینه بین اهالی روستا صورت می گیرد. اهالی هر محله شبهای اول ماه محرم در حیاط حسینیه محل خود جمع شده و به سینه زنی می پردازند. شور و هیجان این مراسم از هفتم ماه محرم بوده است و در روز عاشورا به اوج خود می رسد. در این مراسم عزاداران اباعبدالله الحسین دوشادوش یکدیگر به نشانه همدلی و اتحاد کنار هم ایستاده و کمر یکدیگر را گرفته دایره متحدالشکلی تشکیل داده و بانوای نوحه خوان بر سینه می زنند. قابل ذکر است گاهی تعداد حلقه ها با عنایت به ازدیاد جمعیت به 10 تا 15 حلقه هم می رسد.
به قول رستگاران روستای قلعه نو خرقان همچون روستاهای مذهبی شهرستان شاهرود است که سوگواری ماه محرم در اماکن مذهبی آن همچون تکیه، حسینیه و مساجد، قدمتی دیرینه دارد.
این پژوهشگر در رابطه با قدمت این آیین توضیح داد: آیین عزاداری سینه زنی کمر به کمر روستای قلعه نو خرقان یکی از رسوم دیرینه مردم این روستا در دهه اول ماه محرم بوده است و بنا به قول پیر غلامان و کهن سالان روستا قدمتی چهارصدساله دارد. همه ساله با آغاز ماه محرم این مراسم در میان اهالی روستا صورت می گیرد. اهالی هر محله شبهای اول ماه محرم در حیاط حسینیه محله خود جمع شده و کمر به کمر به سینه زنی می پردازند. قابل ذکر است تعداد سوگواران در شبهای اول ماه محرم کم بوده و به تدریج، هر شب به تعداد سوگواران اضافه می شود.
او با اشاره به اینکه از خصوصیت های مهم این آیین، اهمیت و احترامی است که برای کهن سالان، پیر غلامان و سادات قائل هستند، اضافه کرد: حضور پیر غلامان و سادات در حلقه اول «سردسته» و بستن شال سبز رنگ دور کمر و بر روی شانه سادات، نشان از عزت و احترام به آنان است. جوانان در میانه و کودکان در پایان حلقه، دسته سینه زنی کمر به کمر را می سازند. عزاداران حلقه های سینه زنی کمر به کمر را به دور علم، علامت، پرچم و نخل می سازند. بنا به قول کهن سالان روستا در گذشته عزاداران به هنگام سینه زنی شالی را که به کمر بسته بودند گرفته و سینه زنی می کردند. ولی امروزه کمربندهای یکدیگر را برای انجام این کار می گیرند.
این پژوهشگر افزود: همینطور از شب هفتم ماه محرم سوگواران هر حسینیه بعد از تجمع در حسینیه محل خود و اجرای مراسم سینه زنی و نوحه خوانی بسمت حسینیه های سایر محله های روستا برای سوگواری می روند. سوگواران در شب هفتم ماه محرم از حسینیه قلعه بالای روستا برای عرض ارادت به حسینیه خرقان رفته و در اصطلاح میهمان این حسینیه شده بعد از عرض سلام و ارادت با سوگواران حسینیه فوق به سمت «تکیه میانه» رفته، سپس در صحن حیاط این حسینیه سوگواران حلقه متحدالشکلی را ایجاد کرده و دوشادوش یکدیگر و درحالی که کمر هم را گرفته اند با اتحاد خاصی با نوای نوحه خوان، سه ضرب بر سینه می زنند. سپس به سمت «حسینیه حاج قاسم» برای سوگواری می روند.
رستگاران اظهار داشت: این آیین دارای یک حرکت و ریتم حماسی است که دو قدم به جلو و یک قدم به عقب دارد و برگرفته از واقعه روز عاشوراست زمانیکه اباعبدالله الحسین (ع) عازم میدان بودند دو قدم به جلو و یک قدم به عقب برداشته و به خیمه گاه نگاه می کردند. هرگاه نوحه خوان به شور و هیجان نوای خود بیافزاید سینه زنان درحالی که کمر یکدیگر را گرفته اند با سرعت بر سینه خود زده، حرکات پاهایشان تندتر و با پرشی همراه می شود. کودکان و نوجوانان هم در کنار سایرین با گرفتن کمر یکدیگر در کنار آنان سینه کمر به کمر را تلمذ می کنند.
مسئول ثبت آثار ناملموس استان سمنان اظهار نمود: سوگواران سپس به سمت «حسینیه ذوالفقار» رفته و در آنجا تا پاسی از شب گذشته به سوگواری و سینه زنی می پردازند. در شب هشتم ماه محرم هیأت سوگواری «حسینیه حاج قاسم» روستای قلعه نو خرقان جهت عرض ارادت و تسلیت به «تکیه میانه و حسینیه های خرقان و ذوالفقار» می روند. دید و بازدیدهای هیأت های سوگواری تا شب دهم محرم به طول می انجامد. در شب تاسوعا، سوگواران حسینی به حسینیه خرقان و حسینیه های پایین روستا به سبب سوگواری می روند. با نزدیک شدن دسته سوگواری به حسینیه میزبان یک نفر به نام «جلودار» بر شیپور دمیده و حضور هیأت را اعلام می دارد. در این هنگام هیأت میزبان هم به نشانه خوش آمد گویی در شیپور می دمد.
او اضافه کرد: دیدوبازدید هیأت های سوگواری از شب هفتم ماه محرم از حسینیه قلعه بالا، حسینیه اعظم، میانه، ذوالفقار و حسینیه حاج قاسم آغاز و تا شب دهم ادامه خواهد یافت. در شب دهم ماه محرم همه دسته های سوگواری در مزار روستا و در جوار امامزاده که اهالی در اصطلاح به آن «معصوم زاده» می گویند جمع شده و تا نیمه های شب به سوگواری می پردازند. در روز عاشورا عزاداران حسینی و همه دسته جات سوگواری شامل زنجیرزن و سینه زن در حسینیه های محله های خود جمع شده با برافراشتن پرچم، علامت، علم، اسب ذوالجناح و نخل به مکانی که «قتلگاه» نام دارد رهسپار می شوند. بعد از جمع شدن دسته های سوگواری در این مکان دسته «سینه زن کمر به کمر» بالغ بر بیست حلقه هم با شور و هیجان خاصی بر سینه زده و سوگواری می کنند.
رستگاران اظهار داشت: به هنگام ظهر عاشورا با بلند کردن نخل توسط هیأت های عزادار، صدای شیون و ناله بلند شده و همگان ذکر «الله اکبر» و «وای حسین کشته شد» را بلند فریاد می کشند، کبوترها را پرواز داده و در گوشه ای از مکان قتلگاه خیمه ها را به آتش می کشند. اتمام سوگواری با شنیدن صدای اذان بوده که سوگواران نماز ظهر عاشور را در این مکان به جماعت برگزار می کنند. امروزه مفهوم و سبک خوانش نوحه ها با نوحه هایی که درگذشته انجام می شده تغییر یافته است. درگذشته مداحان نوحه ها را به شکل ساده خوانده و سینه زنان درحالی که کمر یکدیگر را گرفته بودند به آرامی بر سینه می زدند. اما امروزه مداحان جوان با شور و هیجان خاصی مداحی کرده عزاداران را به شور آورده آنان هم با هیجان خاصی بر سینه زده و پرش پاهایشان تند و بلندتر است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب